Vì mua giống trôi nổi, bầy heo nhà chị Nhi có nhiều con bị đẹt
Giá heo hơi liên tục xuống thấp gần hai năm trở lại đây khiến người chăn nuôi lâm cảnh điêu đứng. Nhiều chủ trang trại lớn thực hiện đúng quy trình kỹ thuật phải bỏ nghề do không cạnh tranh nổi với “đội quân khủng” nuôi tạp nham, manh mún kiểu bỏ ống. Để ngành chăn nuôi thoát khỏi tình trạng “chết lâm sàng” như hiện nay cần tái cơ cấu lại một cách hợp lý.
Kỳ 1: Nghịch lý phía chăn nuôi bán rẻ, người tiêu dùng mua cao
Heo bất ngờ rớt giá khiến nhiều trang trại lỗ nặng đến nỗi phải “treo” chuồng, thế nhưng người mua vẫn phải chịu giá cao ngất ngưởng, vậy lợi nhuận đang chảy vào túi ai?
LẬP ĐÀN THEO PHONG TRÀO
Những tháng cuối năm 2011 có lúc giá heo hơi lên tới 64 ngàn/kg, được xem là cao nhất trong lịch sử ngành chăn nuôi. Nhờ vậy, người nuôi có dịp hốt bạc. Trước tình hình đó, nhiều người theo đuôi, lập đàn mong cải thiện cuộc sống. Nhưng từ tháng 4-2012 đến nay giá heo bỗng rớt bất ngờ khiến nhiều người rơi vào thế bí, sa vào cảnh điêu đứng do chạy theo phong trào, không nắm được nhu cầu thị trường.
Nhiều hộ chăn nuôi nhỏ lẻ không cầm cự nổi tình trạng giá thấp kéo dài đành “treo chuồng” vì quá lỗ. Trung bình người chăn nuôi phải mất bốn tháng để nuôi từ heo con đến thời điểm xuất bán. Giá heo con dao động từ 1-1,2 triệu đồng/con, để đạt được 90kg phải tốn 250kg cám (khoảng 13 ngàn/kg). Nuôi một con heo đúng tạ mất khoảng 4,8 triệu đồng. Thời điểm giá xuống 38 ngàn/kg, người nuôi đành bán 3,8 triệu đồng/con, lỗ đến 1 triệu.
Do không trường vốn nên chị Tô Thị Hà (SN 1962, ngụ huyện Thống Nhất, tỉnh Đồng Nai) phải giảm bớt lượng nuôi, chỉ còn khoảng 150 heo nái và hơn 1.000 heo thịt. “Để có tiền xoay sở, khi heo vừa đủ 90kg, chị đã cân bán cho thương lái. 16 tháng qua, mỗi tháng chị xuất chuồng 200 con, mỗi con lỗ từ 400 - 800 ngàn, mỗi tháng lỗ gần 150 triệu”, chị buồn bã cho biết.
“CHẾT” TỪ ĐẦU VÀO
Trường hợp chị Hà Thị Nhi (huyện Chợ Gạo, tỉnh Tiền Giang) có thâm niên nuôi heo 40 năm nay, lại vướng vào tình trạng khác: “Lâu lâu mình mua trúng mấy con heo đẹt nuôi hoài không lớn là coi như toi vốn. Cứ lựa con nào đẹp, cao ráo là chọn chứ cũng không biết đó là giống gì. Xung quanh đây ai cũng nuôi kiểu vậy không hà”. Có con chị Nhi nuôi đã 3 tháng rồi nhưng chỉ nặng khoảng 30kg.
Cách nhà chị Nhi chừng 400 mét là hộ chị Huỳnh Thị Kim Hoàn (xã Long Bình Điền, huyện Chợ Gạo). Gần mười năm qua, với 5 con nái, chị Hoàn chuyên cung cấp heo con do mình phối giống cho các hộ chăn nuôi nhỏ lẻ quanh khu vực. Lúc đầu chị vào trại Láng Biển chọn những con heo thịt khỏe mạnh, béo tốt đem về “hô biến” thành heo nái. “Nghe người ta kêu là heo siêu nạc chứ tôi cũng không biết giống gì nữa. Tôi nuôi thành nái rồi gieo tinh để lấy heo con bán. Mỗi liều 100 ngàn, gieo được hai lần ở trại giống gần đây. Trung bình một heo nái sinh được 10-12 con, mỗi năm đẻ 2 lần”, chị Hoàn chia sẻ.
Nuôi heo tại một trang trại nuôi tập trung ở Bình Phước
Chính kiến thức mơ hồ về con giống đã khiến những hộ nuôi nhỏ lẻ thua khi chưa bắt đầu “cuộc đua”. Theo năng suất thế giới, mỗi heo nái bình quân sinh được 26 con. “Dân mình có thể mua giống ở bất cứ đâu, không ai chịu trách nhiệm. Người bán chưa có giấy phép, cứ thuận mua vừa bán chứ chẳng ai bảo lãnh”, ông Nguyễn Vĩ Nhân - giảng viên trường Đại học Tiền Giang - chia sẻ và cho biết thêm: “Chất lượng giống tốt ở Việt Nam không thiếu nhưng đưa đến người chăn nuôi còn nhiều bất cập, chưa khoa học khi xuống tới dân.
Người dân không hiểu biết về giống tốt, cứ thấy loại nào rẻ thì mua, thành ra rước phải giống trôi nổi kém chất lượng nên thường bị lỗ”. Để tạo ra heo con tốt, mạnh khỏe đòi hỏi nái phải chất lượng, thế nhưng gần như 70% hộ chăn nuôi nhỏ lẻ cứ mua heo thịt về làm nái, rồi mua tinh heo trôi nổi bên ngoài nên heo con tạo ra mất sức cạnh tranh ngay từ đầu. Chính kiến thức mơ hồ này đã kìm hãm sự phát triển của ngành.
Thêm vào đó, chi phí cho thức ăn quá cao đã “xén bớt” phần lời của người chăn nuôi. “Năm vừa qua trong 230 nhà máy thức ăn thì có 40 cái đang “chết lâm sàng”, còn lại đều phải thu hẹp hoặc sản xuất cầm chừng. Tình hình giá heo xuống thấp kéo các công ty cũng điêu đứng theo. Mình làm ra sản phẩm, muốn bán cho người chăn nuôi phải mất thêm 5% thuế, thành ra khó cạnh tranh với doanh nghiệp FDI. Họ làm khép kín kiểu gia công nên chẳng phải tốn thuế, lại được ưu tiên nhiều chính sách của nhà nước nên khi thiệt hại, thua lỗ thì mình bị nặng hơn”, ông Nguyễn Văn Anh - Giám đốc nhà máy thức ăn VACO - cho biết.
Theo thống kê năm 2012, nước ta phải chi hơn 3 tỷ USD nhập khoảng 8 triệu tấn nguyên liệu để sản xuất thức ăn chăn nuôi, những loại giàu đạm như đậu tương, bắp... nhập 70 - 80%, các loại phụ gia là 100%. Do không tự sản xuất được nguyên liệu nên giá bán thức ăn chăn nuôi ở nước ta luôn cao hơn khoảng 20%. Chính tình trạng này đã góp phần khiến người chăn nuôi lỗ triền miên trong thời gian qua.
QUÁ NHIỀU TẦNG, NẤC TRUNG GIAN
Có một nghịch lý đang tồn tại: dù người nuôi heo gánh lỗ triền miên nhưng người tiêu dùng vẫn phải chịu giá cao. Sau nhiều ngày tìm hiểu, chúng tôi giật mình khi thấy quá nhiều khâu trung gian không cần thiết đã đội giá lên gấp đôi. Điều này vô tình đẩy người trực tiếp làm ra sản phẩm phải bán giá thấp, trong khi người tiêu dùng lại chịu giá cao. Thậm chí thông tin dịch bệnh càng nhiều, giá heo hơi giảm mạnh thì khâu trung gian càng “trúng quả đậm”.
Theo chân thương lái tên P. (ngụ Đồng Nai) trong chuyến buôn heo từ trại ra chợ đầu mối, chúng tôi thấy xuất hiện khá nhiều khâu trung gian. Mỗi chuyến xe chở 50 con mất 1,7 triệu đồng tiền vận chuyển, chi phí bốc xếp 750 ngàn, phí lò mổ 80 ngàn đồng/con, kiểm dịch 500 ngàn. Tính toàn bộ, mỗi con heo phải “đội” thêm 139 ngàn đồng trước khi ra tới chợ, chưa tính công lái, sau khi giết mổ hao hụt khoảng 20kg/con. Thương lái giao cho tiểu thương bán lẻ ở chợ đầu mối 52 ngàn đồng/kg nên trung bình mỗi con sau khi giết mổ họ lời khoảng 660 ngàn đồng.
Sau khi mua heo nguyên con, tiểu thương sẽ phá lóc ra: đùi, rọi, xương, mỡ, da... bán lẻ cho người tiêu dùng. Muốn vậy, họ phải đóng thêm 80 ngàn cho chủ dậu (khâu trung gian cho thuê sạp - NV) khi bán 100kg thịt. Để có lãi nhiều, tiểu thương buộc phải nâng giá thịt heo lên.
Theo Sở NN&PTNT TPHCM, mỗi ngày thành phố tiêu thụ gần 9.000 con heo, trung bình mỗi con 100kg thì chủ dậu lời 720 triệu đồng/ngày, trong khi công sức bỏ ra chẳng đáng là bao so với người trực tiếp thức khuya dậy sớm ròng rã bốn tháng để tạo ra sản phẩm.
“Mình bán heo giá 38 ngàn đồng/kg nhưng số tiền đó khi ra chợ chỉ mua được mỡ thôi, còn thịt đùi lên tới 85 ngàn đồng/kg, rọi 75 ngàn đồng/kg, phần da coi như vứt đi cũng thu về được 32 ngàn đồng/kg”, ông Nguyễn Kim Đoán - Phó chủ tịch Hiệp hội chăn nuôi tỉnh Đồng Nai - chua xót nói.
Theo Congan
ĐẠM THỰC VẬT
