Những năm gần đây, chăn nuôi Việt Nam luôn được đánh giá là ngành có tốc độ phát triển nhanh. Tuy nhiên, theo nghiên cứu của các chuyên gia nông nghiệp các hạn chế như: phát triển nhỏ lẻ, phụ thuộc vào nhập khẩu thức ăn, đầu ra không ổn định, thu hút đầu tư nước ngoài thấp và thiếu hợp lý giữa các vùng,… là những nguyên nhân làm cho ngành này phát triển nhanh nhưng thiếu tính bền vững.
Ngành chăn nuôi của Việt Nam có tốc độ phát triển nhanh
nhưng vẫn thiếu tính bền vững
Ông Hoàng Kim Giao - Cục trưởng Cục Chăn nuôi (Bộ NN&PTNT) cho biết: Chăn nuôi của Việt Nam trong 10 năm qua luôn đạt tốc độ tăng trưởng cao, bình quân 10 năm qua đạt 6-7%/năm. Điển hình là sản lượng thịt năm 2000 mới chỉ đạt 1,83 triệu tấn thì năm 2011 tăng lên gần 2,3 lần (4,3 triệu tấn); tương ứng như vậy, tổng sản lượng sữa tươi từ 64.000 tấn năm 2000 lên 360.000 tấn năm 2011. Nhờ vậy mà sản lượng thịt bình quân đầu người của nước ta tăng từ 23,6kg lên 48,3 kg và bình quân sữa tươi sản xuất trong nước tăng từ 0,3 kg - 3,8 kg/người/năm.
Theo số liệu điều tra của Tổng cục Thống kê về nông thôn, nông nghiệp và thủy sản, cả nước hiện có 10,36 triệu hộ dân làm nông nghiệp, lâm nghiệp và thủy sản. Trong đó ước khoảng 6,5 triệu hộ chăn nuôi; có hơn 20.000 trang trại, với diện tích bình quân 7,9 ha/trang trại, doanh thu từ trang trại khoảng 39.000 tỷ đồng (khoảng 6% tổng giá trị sản xuất nông nghiệp). Tuy nhiên nhiều nhà nghiên cứu lại cho rằng, chăn nuôi ở Việt Nam vẫn còn nhỏ, lẻ trong nông hộ vẫn chiếm tỷ trọng lớn. Chăn nuôi gia cầm tại các gia đình chiếm tới 70% về đầu con và 60% về sản lượng, đối với đàn lợn là 65% về đầu con và 57% về sản lượng. Là một cường quốc về sản xuất và xuất khẩu các mặt hàng nông sản nhưng chăn nuôi Việt Nam lại phụ thuộc nhiều vào việc nhập khẩu thức ăn. Trong khi đó do yếu kém về khâu tổ chức sản xuất, khâu nhập khẩu cũng như thiếu chuyên nghiệp và có phần mập mờ của thị trường dẫn đến thức ăn chăn nuôi ở nước ta cao hơn rất nhiều so với mặt bằng ở khu vực.
Vấn đề chất lượng và vệ sinh an toàn thực phẩm của sản phẩm chăn nuôi, theo đánh giá của ông Nguyễn Xuân Dương – Phó Cục trưởng Cục Chăn nuôi là chưa cao; tính cạnh tranh của sản phẩm chăn nuôi thấp, thậm chí không thể cạnh tranh ngay trên thị trường nội địa. Môi trường chăn nuôi chưa được quản lý phù hợp, chưa được tính vào giá thành của sản phẩm chăn nuôi.
Để ngành chăn nuôi phát triển nhanh và bền vững, theo ông Hoàng Kim Giao cần tiến hành tái cơ cấu ngành. Trong đó, về hình thức chăn nuôi, nên chuyển từ chăn nuôi nhỏ lẻ, phân tán sang phát triển chăn nuôi trang trại, gia trại nhưng theo hình thức công nghiệp và công nghệ cao nhằm cắt giảm chi phí, tăng hiệu quả sản xuất. Nghiên cứu phát triển ở quy mô vừa, phù hợp với khả năng tài chính, quản lý và xử lý môi trường. Khuyến khích loại hình sản xuất khép kín, liên kết giữa các khâu trong chuỗi giá trị.
Trong khi đó, GS Võ Tòng Xuân cho rằng, cần chuyển dịch dần chăn nuôi từ vùng mật độ dân số cao ở đồng bằng đến nơi có mật độ dân số thấp như ở miền núi. Phát triển mạnh công nghiệp chế biến, đa dạng hóa các sản phẩm chăn nuôi để nâng cao giá trị gia tăng. Đồng thời, tăng hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước về chất lượng vật tư an toàn vệ sinh trong chăn nuôi, hoàn thiện hệ thống pháp chế quản lý giống, thức ăn chăn nuôi và môi trường chăn nuôi phù hợp với pháp luật Việt và thông lệ quốc tế.